Οι φάλαινες της Ελλάδας

Κι όμως, οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν φάλαινες! Τα μεγάλα κήτη κολυμπούν αμέριμνα στα νερά του Αιγαίου και του Ιονίου, κάνοντας αισθητή την παρουσία τους όποτε αυτά θελήσουν.Η αγαπημένη τους διαδρομή είναι στα βαθιά νερά της ζώνης που ξεκινά από το Ιόνιο, συνεχίζει στην Κρήτη και φτάνει μέχρι τη Ρόδο. «Η μόνη τους απειλή είναι τα sonar των πολεμικών πλοίων και οι συγκρούσεις με τα πλοία», αναφέρει ο επιστημονικός υπεύθυνος του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών «Πέλαγος», δρ Αλέξανδρος Φραντζής.Την ύπαρξή τους, ωστόσο, αγνοούν ακόμα και οι επίσημοι φορείς των αρμόδιων υπουργείων, καθώς- σύμφωνα με τους επιστήμονες- δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία διαχειριστική μελέτη για να εντοπιστεί και να καταγραφεί ο πληθυσμός τους.


Οι φάλαινες συγκαταλέγονται στα μυστακοκήτη (αυτές που έχουν μπαλένες) και στα οδοντοκήτη (αυτές που έχουν δόντια). Το 1986, η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας απαγόρευσε την εμπορική φαλαινοθηρία, με σκοπό την προστασία τους. Παρά την απαγόρευση, όμως, η Ιαπωνία συνεχίζει να τις σκοτώνει για «ερευνητικούς» λόγους. Το παράδειγμά της ακολούθησαν η Νορβηγία και η Ισλανδία.

1. Φυσητήρας

Οι φυσητήρες (Physeter macrocephalus) φαίνεται να προτιμούν ιδιαίτερα τα νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η παρουσία τους σε αυτό το μέρος συνδέεται, κατά τους ειδικούς, με την ύπαρξη υποβρύχιων γκρεμών πολύ κοντά στις ακτές, όπου αφθονούν διάφορα καλαμάρια με τα οποία τρέφονται. Το μέγεθός τους μπορεί να φτάσει τα 18 μέτρα.

Παλαιότερα, το Ινστιτούτο «Πέλαγος» είχε κάνει αρκετές καταγραφές του είδους στη συγκεκριμένη περιοχή, που φαίνεται να είναι ο πιο σημαντικός οικότοπός τους στη Μεσόγειο.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο μεσογειακός πληθυσμός των φυσητήρων είναι πιθανότατα σημαντικά απομονωμένος από τον αντίστοιχο του Ατλαντικού, με συνέπεια αν είναι πολύ ευάλωτος απέναντι σε οποιαδήποτε ανθρωπογενή απειλή.

2. Ψευδόρκα

Η ψευδόρκα (Pseudorca crassidens) σαν είδος συγγενεύει με τα δελφίνια, όπως και η ξαδέρφη της, η όρκα. Το κήτος έχει μήκος 6 μέτρα, το χρώμα της είναι μαύρο και τρέφεται με ψάρια, κεφαλόποδα και μαλάκια.

Ο πληθυσμός της ευδοκιμεί στην ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχές κοντά στο Ισραήλ και στα ανοιχτά της Κύπρου. Παρ’ όλα αυτά, πρόσφατες μαρτυρίες ψαράδων και παραθεριστών την έχουν εντοπίσει στο ανατολικό Αιγαίο, ανοιχτά της Χίου.

Παλαιότερες καταγραφές την είχαν εντοπίσει να κολυμπά ακόμα και στην Κεφαλλονιά. Οι επιστήμονες ωστόσο, δεν έχουν ακόμα στοιχεία ότι το είδος κατοικεί μόνιμα στις ελληνικές θάλασσες.

3. Ρυγχοφάλαινα

Η ρυγχοφάλαινα (Balaenoptera acutorostrata) έχει μήκος 8-10 μέτρα και αποτελεί συχνό επισκέπτη στη χώρα μας. Τις πιο συχνές εμφανίσεις της τις κάνει στη δυτική Μεσόγειο, όμως πολλές φορές προτιμά τα ελληνικά νερά. Τελευταία καταγραφή έγινε το 2001 στις Βόρειες Σποράδες.

4. Ζιφιός

Το μήκος του μπορεί να φτάσει τα 2 μέτρα και μοιάζει έντονα με δελφίνι αλλά ανήκει στην οικογένεια των φαλαινών. Ο ζιφιός (Ziphius cavirostris) αποτελεί ένα από τα πιο μυστηριώδη είδη στο Αιγαίο, καθώς αποφεύγει την επαφή του με τους ανθρώπους.

Άλλωστε, το κόκκινο βιβλίο δεν αναφέρει κανένα στοιχείο για το αν απειλείται ή όχι, για τον απλούστατο λόγο ότι οι ερευνητές δεν έχουν καθόλου στοιχεία για τον πληθυσμό του. Τελευταία φορά που εντοπίστηκε ήταν πριν από αρκετά χρόνια, στα ανοιχτά της Κρήτης. Οι ξιφιοί τρέφονται με καλαμάρια που συλλαμβάνουν σε βάθη που ξεπερνούν τα 1.000 μέτρα.

5. Πτεροφάλαινα

Η πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη φάλαινα στον κόσμο. Το μήκος της φτάνει τα 22-24 μέτρα, ενώ το βάρος της ξεπερνά τους 60 τόνους. Ζει κυρίως στο Ιόνιο, ενώ ο πληθυσμός της σε όλη τη Μεσόγειο υπολογίζεται γύρω στα 2.000 άτομα.

Η πτεροφάλαινα φτάνει σε βάθη μεγαλύτερα των 200 μέτρων ψάχνοντας κριλ (μικροσκοπικές γαρίδες). Οι επιστήμονες κατάφεραν να αποσπάσουν περισσότερες πληροφορίες για του είδος μόλις το 2003.

6. Μεγάπτερη

Το ογκώδες θαλάσσιο θηλαστικό, βάρους 20 τόνων και μήκους 18 μέτρων, είναι από τα πλέον απειλούμενα είδη του πλανήτη. Οι φάλαινες αυτές μπορούν να κάνουν μεγάλα ταξίδια άνω των 5.000 χιλιομέτρων προκειμένου να βρουν τον ιδανικό τους βιότοπο.

Έτσι, η μεγάπτερη φάλαινα (Megaptera novaeangliae) από τις ακτές της Αλάσκα έχει επισκεφτεί το Τολό το 2001, τη Λευκάδα το 2002, ενώ, σύμφωνα με μαρτυρίες, έχει παρατηρηθεί και στα ανοιχτά του Λακωνικού Κόλπου.