Γάιδαρος-γαϊδούρι

O γάιδαρος ή γάδαρος ή γαϊδούρι, και το θηλυκό, γαϊδάρα, ή γαδάρα ή γαϊδούρα και στη καθαρεύουσα όνος, είναι κατοικίδιο εξημερωμένο θηλαστικό ζώο που ανήκει στην τάξη περιττοδάκτυλα. Η επιστημονική του ονομασία είναι Equus asinus, είναι δηλαδή ένα είδος του γένους «άλογο» (Equus). Πρόκειται για ζώο που φημίζεται για την παροιμιώδη υπομονή του. Αποτελεί επίσης σύμβολο ταπεινότητας, κάτι που υποδηλώνεται και στην Καινή Διαθήκη, με την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα «επί πώλου όνου». Βέβαια ο κάτοχος όνου την εποχή εκείνη στη περιοχή δεν ήταν και ευκαταφρόνητος.
Από τη διασταύρωση αλόγου (συγκεκριμένα φοράδας) και γάϊδαρου προέρχεται το μουλάρι, ενώ από τη διασταύρωση αλόγου και θηλυκού γαϊδάρου προέρχεται ο γίννος.

Το γαϊδούρι (Όνος)
Ο όνος, ή κοινός γαϊδούρι, κατάγεται από την Αφρική. Οι αιγύπτιοι φαίνεται ότι το χρησιμοποιούσαν ως κατοικίδιο ζώο τουλάχιστον 3.000 χρόνια π.Χ. Από εκεί μεταδόθηκε η χρήση του στους κατοίκους της Μεσοποταμίας, τους Σουμέριους, από αυτούς στην Ιωνία της Μικρά Ασίας και τη Μινωική Κρήτη και από αυτήν στην Ελλάδα. Στην ομηρική εποχή ήταν ακόμα σπάνιος και χρησιμοποιήθηκε κυρίως για ημιονοπαραγωγή (μουλάρια). Από τους Έλληνες αργότερα τον παρέλαβαν οι Ρωμαίοι.
Όνος Φυλής Παραμεσόγειων χωρών
Στο Στεφάνι συναντάμε κυρίως την μικρόσωμη φυλή όνων των παραμεσόγειων χώρων. Ο όνος αυτός έχει ανάστημα γύρω στο 1 μ. Επικρατεί ο ορφνός χρωματισμός με αργυρόφαιο το περιρρίννιο, την κοιλιά και τη μασχάλη. Φέρουν έγχελυς, σταυροειδή ζώνη και πτυχές στα άκρα. Η φυλή αυτή είχε εξαπλωθεί στην Ελλάδα και αποτελούσε το βασικό κορμό της ελληνικής ονοτροφίας.
Παλιά υπήρχαν και οι όνοι της Κυπριακής Φυλής, μεγαλόσωμα ζώα με ανάστημα έως το 1,40 μ. και κύριο χρωματισμό ο μελανός με αργυροφαιο περιρρίνιο και κοιλιά. Ήταν ισχυρά ζώα με γερά άκρα και χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την ημιονοπαραγωγή.
Όνος φυλής Κύπρου του Δημήτρη Α. Μπαλάφα "Πουλή"
Το γαϊδουράκι σε σύγκριση με το άλογο έχει πολύ μεγάλη αντοχή στην κοπιώδη εργασία, στον καύσωνα, στις ασθένειες, στην πείνα και την δίψα. Είναι εξαιρετικά λιτοδίαιτος, πολύ υπομονετικός και μακροβιότερος του αλόγου. Παρά την ολιγαρκεία του ο όνος όσον αφορά τη διατροφή του, είναι απαιτητικός στο νερό, το οποίο πρέπει να είναι καθαρό, για να το πιει. Αρνείται συνήθως να πιει νερό και ακόμη μερικές φορές, όταν έχουν πιει από το ίδιο δοχείο άλλα ζώα ή ακόμη και όνοι.
Η φωνή του όνου (ογκανισμός) είναι τελείως διαφορετική από την φωνή του αλόγου.